Een betekenisvol leven

Met onze missie richten wij ons op meedoen, erbij horen. We staan klaar voor die mensen waarvoor meedoen en erbij horen niet vanzelfsprekend zijn. De kracht en de mogelijkheden van ieder mens zijn daarbij bepalend. En niet de beperkingen. Waarbij we ons beseffen dat die kracht en mogelijkheden soms tekort schieten. En niet álles mogelijk is. En tegelijkertijd zijn we er altijd ten diepste van overtuigd dat een betekenisvol leven voor iedereen, ieder mens mogelijk is.

Positieve Gezondheid

Maar wat is een betekenisvol leven dan? En wie bepaalt dat? Dit is één van de centrale thema’s binnen onze zorg en vakgebied. Het werk van Machteld Huber op het gebied van Positieve Gezondheid geeft ons aanknopingspunten. Uit haar onderzoek is gebleken dat wij als mensen een universeel beeld hebben bij een betekenisvol leven. Gebruik makend van de inzichten vanuit haar onderzoek, omschrijven wij een betekenisvol leven aan de hand van de zes pijlers van Positieve Gezondheid.

Ik voel mij gezond en fit (lichaamsfuncties)
Somatische zorg en ondersteuning zijn ingericht als ondersteuning van een betekenisvol leven, niet als een doel op zich

Ik ervaar grip, overzicht en mentale balans (mentaal welbevinden)
Samen met mensen om mij heen (eigen netwerk) en mensen die zich in mijn situatie kunnen inleven (peers) tegenslagen en verwarring hanteren

Ik heb vertrouwen in mijn eigen toekomst (zingeving)
Steun en (h)erkenning ervaren in het nastreven van dromen en idealen

Ik geniet van mijn leven (kwaliteit van leven)
Beschikken over de ruimte en de middelen om kwaliteit van leven te kunnen ervaren.

Ik heb goed contact met andere mensen (meedoen)
Deelnemen aan het maatschappelijk leven en eigen netwerken bouwen en onderhouden

Ik kan goed voor mijzelf zorgen (dagelijks functioneren)
Samen met de mensen om mij heen bepalen hoe ik het ritme van mijn leven inricht

Een betekenisvol leven heeft voor ieder mens betrekking op al deze zes pijlers. De mate waarin iemand elk van deze pijlers kan ervaren, maakt het verschil tussen leven en overleven. Waarbij er geen externe norm is voor de manier waarop ieder van ons elke pijler invult. Wat wij wel weten is dat iemand die ergens in zijn of haar leven naar eigen gevoel vast zit in “overleven”, dit vaak heel goed kan aangeven. Soms in antwoord op een vragenlijst. Soms door goed te luisteren naar het verhaal onder hun verhalen. En soms door goed te luisteren naar het verhaal dat onder complex gedrag gehoord kan worden.

'Over de heuvel van je leven heenkomen'

Als voorbeeld vertelde één van onze begeleiders in een training dat het hem raakte dat één van zijn cliënten steeds opnieuw vastliep in zijn pogingen te leven vanuit het perspectief dat hij voor zichzelf zo krachtig voor ogen had (weer werken als beveiliger). En ook in het vasthouden van een levensritme dat hem in staat zou stellen om die droom te verwezenlijken. Onze begeleider was diep onder de indruk van de veerkracht van deze man. En besefte zich dat dit voor hem was waar hij zijn begeleiding op wil richten. Hij beschreef dit treffend als het ondersteunen van zijn cliënt om over de heuvel in zijn leven heen te komen waar hij steeds opnieuw vanaf rolt.

Inmiddels hebben wij ontdekt en ervaren dat ieder mens in een moeilijke fase in zijn leven stoeit met zo’n heuvel. En dat de pijlers van Positieve Gezondheid helpen om daarover met elkaar in gesprek te zijn. Waarbij we aansluiten op de immense veerkracht die mensen daarbij steeds opnieuw laten zien. Vanuit dat inzicht hebben wij onze visie als volgt onder woorden gebracht:


MISSIE

RIBW K/AM ondersteunt mensen met psychiatrische kwetsbaarheid in het hervinden en ontwikkelen van hun veerkracht.

Veerkracht is het vermogen om de uitdagingen van het leven aan te kunnen . . .
. . . en om van daar uit eigen keuzes te maken om verder te kunnen

 

Aansluiten op waarden(behoeften)

Wat helpt ons als mens om 'over onze heuvel' te kunnen komen? Wat draagt bij aan het versterken van onze veerkracht? Om een antwoord op die vragen te vinden maakt RIBW K/AM gebruik van de inzichten vanuit Triple C (een orthopedagogisch begeleidingsmodel ontwikkeld door ASVZ). En van de behoeften-leer van Graves die daaraan ten grondslag ligt. Een leer die ook is uitgewerkt in de kleuren en waarden van Spiral Dynamics (het werk van Cowan en Beck).

Daaruit is onze visie Vitaal Verder ontstaan. Inmiddels werken wij hier op verschillende plekken in de organisatie al ruim vier jaar mee. In de concrete dagelijkse praktijk. Om cliënten (en teams) te ondersteunen in het vinden en versterken van de veerkracht die zij zelf al inzetten om “over hun heuvel” te komen.Vanuit de theorie van Clare Graves weten we dat een mens die met uitdagingen wordt geconfronteerd, houvast vindt in zes waarden of waardenbehoeften:

1. Hanteerbaar: de concrete situatie aankunnen: 
2. Betrouwbaar: kunnen rekenen om de belangrijkste mensen om je heen: 
3. Vanzelfsprekend: helderheid over de rollen en regels
4. Begrijpelijk: kunnen begrijpen en voorspellen hoe het werkt
5. Uitdagend: eigen keuzes (en fouten) maken om de situatie te verbeteren
6. Inspirerend: ervaren van perspectief en samenhang

Om de uitdaging aan te gaan, om "over de heuvel" te komen, heeft iemand ieder van deze zes waardenbehoeften (of steunbronnen) in voldoende mate nodig. Vitaal Verder leert ons hoe wij kunnen herkennen en onderkennen welke waarde er in de situatie het meest in de knel zit.

Met waarden aan het werk

Terug naar het voorbeeld van onze begeleider. In zijn zoektocht kwam hij er samen met de collega’s in het team achter dat zij met hun cliënt vooral in gesprek waren vanuit de waarden van “begrijpelijk” en “uitdagend”. Steeds opnieuw weer in gesprek om te motiveren en om nieuwe wegen te zoeken. Met behulp van het waardenkompas van Vitaal Verder kwamen zij er vervolgens achter dat het juist de waarden “hanteerbaar”, “betrouwbaar” en “vanzelfsprekend” waren die deze cliënt op dit moment nodig had om over zijn heuvel heen te komen. Waarop zij er voor konden kiezen om de stappen samen met de cliënt te gaan zetten. En dit gedurende langere tijd op een voorspelbare en betrouwbare manier zo samen met de cliënt te doen. Waardoor het patroon van “proberen en weer terugglijden” werd doorbroken. En vervangen door een patroon van kleine stappen vooruit, samen met betrouwbare anderen. Dat hielp de cliënt in een aantal maanden over zijn heuvel heen. Een volgende betekenisvolle stap in zijn leven.

Deze waardenbenadering vormt het hart van onze visie:

VISIE

Wij ondersteunen mensen met een psychiatrische kwetsbaarheid om hun veerkracht te hervinden en versterken. Die veerkracht wordt mede gedragen door de mensen om hen heen. Samen, mét elkaar gaan zij voor een betekenisvol leven. Onze professionele ondersteuning versterkt deze beweging door aan te sluiten op hun (universele) waarden(-behoeften). Door deze manier van kijken en werken versterken wij hun veerkracht én die van hun omgeving.

 

In het kort duiden wij deze visie aan als “Vitaal Verder”